PATER FAMILIAS

(Miloš Nikolin: Pet godišnjih doba marvenog doktora, Albatros Plus, Beograd, 2020)

 

Jedan od romana koji se u ovom trenutku nalazi u širem izboru za NIN-ovu nagradu godine jeste i Pet godišnjih doba marvenog doktora Miloša Nikolina. Roman je svojevrsna novela o ocu, pandam Jeseni patrijarha G. G. Markesa, a u nacionalnim okvirima i poetičkoj ravni najbliži Dnevniku o Čarnojeviću Miloša Crnjanskog. Analogno naslovima ovih velikih romana, Pet godišnjih doba marvenog doktora jesu jedna vremenski tačno određena povest, svojevrstan poetički hronološki pregled (i pretres) života i rada diplomiranog veterinara Boška Nikolina.

Postupkom kružne strukture, od sprovoda, retrospekcijom, do oproštajnog govora Nikole Nikolina na sahrani, dat je niz virtuoznih slika iz života jednog čoveka koji proživljava i svoj i narodni život da bi simbolično napustio svet na Uskrs 1999. godine kada se završava i postojanje jedne države. Ono što se sažeto iščitava iz oproštajnog govora u epilogu knjige, u romanu je opširnim vizionarskim stilom ispričano poput moguće duhovne introspekcije sina u očev život. Postupak oneobičavanja i rečenice i slike stvarnosti, doneo je mnoga estetski odlična rešenja u sintaksi romana koja teče poput nezaustavljive reke sakupljajući sa okolnih obala slike iz života sremskog sela i njegovih seljaka i stočara. Boško iz Vojke je onaj marveni doktor koga se neće sećati jedino po broju lečenih i izlečenih životinja već i po „dubini razumevanja života i problema“ sremskih seljaka, kao i po njegovoj „svesrdnoj volji i želji da im pomogne“. Otuda je i „pučka liturgija“ koja se otegla tokom cele sedmice i uskrsnuće doktora nakon smrti, u skladu sa njegovim posvećeničkim bavljenjem poslom nege i lečenja životinja. O njemu bi, kaže pisac, mnogi rekli da ga „poznaju u dušu“, ali kada bi se malo zamislili shvatili bi da ga nisu poznavali i da je bio „nepročitana knjiga“, uz to još i „onako krupan i trom, sa šifonjerskom postojanošću svojih stotinu kilograma prolazio je kroz njih kao proletnji lahor“. Taj paradoks kontrasta fizičkog i duhovnog u liku jednog čoveka, metaforički je i sama slika tela i duše ovog porodičnog romana, gde bi telo bila struktura u kojoj se prebira kao po garderoberu kako bi se našla odeća, obuća i predmeti marvenog doktora, a duhovno bi bilo ono idejno, metafizičko i transcendentno u kojem glavni lik poput lahora za života i posle njega prolazi kroz svet, kroz smrt, kroz ljude, kroz jednu istorijsku povest. Pet godišnjih doba stalo je u ovaj neveliki roman opisujući život individue posvećene kolektivu, ujedno nam pripovedajući i o protoku kolektivnog vremena u granicama države koje su se menjale s vremena na vreme i sa sobom nosile oblikovanje života ljudi.

Ispisan usložnjenim sintaksičko-ritmičkim stilom koji se ogleda pre svega u dugim rečenicama ispunjenim sintagmama pesničko-slikarske virtuoznosti, roman Pet godišnjih doba marvenog doktora, okarakterisan od strane recenzenata kao najintimniji i najtragičniji Nikolinov roman – ulazi u red izuzetnih srpskih romana koji na najbolji način pokazuju visinu naše romaneskne književnosti. Nikako neobičan za savremeno doba, ovaj roman je slika položaja čoveka u narodu kojem pripada. Obojen folklorom, odličan je primer prekomponovanja lične stvarnosne građe u romanesknu povest. U toj univerzalnosti ideja i poruka koje nosi dobija svoju punoću i značaj pozivajući nas na nova iščitavanja i nova otkrivanja slojevitih značenja kojima je ispunjen. Roman Pet godišnjih doba marvenog doktora M. Nikolina zahteva posvećenog čitaoca spremnog da zaroni u magijski realizam naših epoha i da otuda izađe bogatiji za jedno životno iskustvo – ovog puta za iskustvo marvenog doktora.

Autor: Milica Milenković 

PODELITE OVAJ TEKST NA: