|
|
|
ZAVEŠTANJE JEDNOG MASLAČKA  | Gordana Jež Lazić | |
| |
detalj slike: KRK Art dizajn
ZAVEŠTANjE JEDNOG MASLAČKA(O knjizi Ljiljane Pilipović Karanović Rasuti maslačak, Književni ESNAF - Beograd, 2023)
Gordana Jež Lazić
Zbirka poezije Rasuti maslačak Ljiljane Pilipović Karanović pripada ciklusu zavičajne lirike koja se u srpskoj književnosti pojavljuje prvih decenija ovog veka kao eho zavičajnog patriotizma prognanog srpskog naroda 90-ih godina prošlog veka. Otud ovu vrstu poezije negujemo kao istorijsko svedočanstvo o kulturnom i nacionalnom vekovnom postojanju srpskog naroda na tim prostorima. „Bili smo nekad polje maslačka“, kaže autorka u prvom stihu pesme po kojoj zbirka i nosi naziv. Višestruka je simbolika maslačka u ovoj knjizi. Maslačak je biljka dubokog korena, a zavičaj je „rodna gruda“, parče zemlje sa koje smo ponikli, koren. U zavičajnoj poeziji Ljiljane Pilipović Karanović koren se hrani uspomenama, od sećanja živi i sećanja – kao jedini oblik trajanja – u pesmama zaveštava. Maslačak je i biljka uspravnog stabla – bez listova. A šta je to drugo do simbol dostojanstvenog postojanja „u tuđini“, kako autorka kaže, jer prognani, gde god da su vetrom rata raspršeni, opstaju sami, ali ponosni na svoj rod, pesme, igre, tradiciju, kulturnu i nacionalnu utemeljenost. Maslačak ima svoju primenu i u narodnoj medicini, a uspomene su u pesmama Rasutog maslačka – duši lek. Zbirka je podeljena u tri ciklusa: A tamo negdje; Tihuju sjećanja i Oj, strunjice, kad bi reći znala, čija retrospekcija ima svoj gradacijski sled, od bliskosti sa fizički udaljenim zavičajem, gde uspomene nadolaze asocijativno, i tu dominira elegičan ton; preko oživljavanja sećanja kroz posetu zavičaju, gde su pomešana osećanja u antitezi radosti i gorčine; do evociranja uspomena iz mladosti, što rezultira i šaljivim tonom. Svaki ciklus završava se izdvojenom pesmom kao tačkom koja ima ulogu da naglasi prethodni poetski monolog. Osim izdvojenih pesama na kraju ciklusa: Mogu ja iz Like, neće Lika iz srca; Nije kuća na prodaju i Kaži mi, na kraju svakog ciklusa izdvojeni su i stihovi. Među njima je i jedno od najlepših apostrofično intoniranih retorskih pitanja ove zbirke: „Kaži mi, Krajino moja, / plaču li s tobom kiše?“
Tematski strukturirana kao zavičajna, zbirka Rasuti maslačak u podtematici baštini mnoštvo parcijalnih uspomena koje izranjaju kao solilokvij, u kojem deskriptivne slike: zimske noći, mesečine, zore, Une, Velebita, livade, kuće, bunara, stočića, lipe, šljive... postaju značajna komponenta opisa lepote ličkog kraja. Što u želji da u svojoj deskripciji bude što verodostojnija, što u strepnji da će zavičaj pasti u zaborav, pesnikinja koristi i autentičan vokabular, a formalno (strofom i stihom – najčešće rimovanim katrenima) svoje pesme približava narodnoj lirskoj poeziji. Upravo u takvoj formalnoj strukturi pesnički monolozi Ljiljane Pilipović Karanović i dobijaju adekvatan izraz. Konačno, lirski subjekti samog kraja zbirke su niko drugi do deda i unuk, čime je Ljiljana Pilipović Karanović simbolično zaokružila još jedan omaž zavičaju. Krajiški đedovi nadaleko su čuveni po svom umeću pričanja priča. Istovremeno, autorka je napravila generacijski most, simbol trajanja i opstajanja – u priči i pričanju. Zato, ako se u suočavanju sa savremenom poezijom ova vrsta lirike i učini vremenski dalekom, treba imati na umu da je ona deo i književne epohe prvih decenija 21. veka, da je nastala sa trodecenijske distance prema istorijskim događajima na ovim prostorima 90-ih godina, u suštinskoj potrebi očuvanja porodičnog, nacionalnog i kulturnog identiteta, jer čovek nije repa bez korena. Ili, kako Ljiljana Pilipović Karanović u Rasutom maslačaku podseća: „Ko to kaže da može bez svoga / i da prazan putuje po svetu“.
|
